Cập nhật vào 10/12
Dưới đây là một số những lưu ý khi chăm sóc người bị liệt nửa người mà bạn cần biết. Hãy cùng tham khảo bài viết dưới đây và tìm hiểu kỹ hơn về vấn đề này.
Liệt nửa người là một dạng mất vận động một bên chân, tay kèm theo tổn thương dây thần kinh não bộ cùng phía hoặc khác phía với nửa thân bị liệt. Với bệnh nhân liệt nửa người, mọi sinh hoạt, ăn uống và vệ sinh đều phụ thuộc vào sự chăm sóc của người nhà. Để điều trị liệt nửa người, tốt nhất bạn nên tìm đến bác sĩ để được điều trị. Hãy liên hệ với hellodoctors.vn nếu bạn cần được hỗ trợ. Dưới đây là một số lưu ý dành cho người nhà trong chăm sóc liệt nửa người.
1. Chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân bị liệt nửa người
Dinh dưỡng dành cho bệnh nhân liệt nửa người là rất quan trọng vì bệnh nhân ít được vận động, cần ít năng lượng nhưng lại dễ bị thương tổn do nằm lâu. Nếu người nhà không chú ý tới chế độ dinh dưỡng, bệnh nhân có thể mắc các chứng bệnh như béo phì, tiểu đường nếu chế độ ăn có quá nhiều dinh dưỡng hoặc suy dinh dưỡng và suy giảm miễn dịch nếu chế độ ăn bổ sung không đủ dinh dưỡng.
Trong quá trình chăm sóc người nhà nên chú ý cho bệnh nhân ăn thức ăn mềm, hợp khẩu vị. Khi cho người bệnh ăn không nên ép ăn quá nhiều, ăn đồ cứng và tránh tối đa không để bị ngẹn. Bởi vì điều đó có thể đe dọa tính mạng của người bệnh.
Tùy theo thể trạng của từng người khác nhau mà chế độ ăn uống cần được điều chỉnh sao cho phù hợp. Ví dụ, với người bị liệt nửa người sau tai biến mạch máu não có tiền sử bị tiểu đường thì nên chú ý cho bệnh nhân ăn các loại thực phẩm chứa ít đường, tinh bột, thêm vào khẩu phần ăn nhiều chất xơ, rau và nên chia bữa ăn của bệnh nhân thành 6 – 7 bữa trong ngày.
2. Chế độ vận động tại nhà cho bệnh nhân bị liệt nửa người
Tháng thứ 1 đến tháng thứ 6: Tập cho bệnh nhân đi bộ mỗi ngày khoảng 5 phút; cho tập những động tác như cầm cốc, cầm sách, gấp quần áo, tập cầm nâng những đồ vật kích cỡ, nặng nhẹ khác nhau. Mỗi ngày tập luyện khoảng 20 phút cho đến khi bệnh nhân có thể tự làm được động tác này. Nếu bệnh nhân không thể tự làm, có thể dùng các dụng cụ trợ giúp tay hoặc chân. Cho bệnh nhân tập theo các dụng cụ này.
Ngoài 6 tháng: Tăng cường đi bộ. Nếu bệnh nhân mất tiếng nói, nên cho nghe và đọc các câu chuyện trên báo chí, truyền hình, rồi ngay lập tức cho bệnh nhân tập kể lại câu chuyện. Tập những kỹ năng này với mức độ khó tăng dần, khoảng 20 giờ mỗi tuần.
Khoảng 20% bệnh nhân có mất tiếng nói sau tai biến mạch máu não. Việc điều trị cho bệnh nhân mất tiếng nên bắt đầu từ sớm, ngay trong 3 tháng đầu tiên. Các chuyên gia tiếng nói khi tập luyện cho bệnh nhân trong giai đoạn đầu cần có sự tham gia của những người thân trong gia đình hoặc những người tình nguyện. Họ chính là những người sẽ tiếp tục giúp đỡ cho bệnh nhân ở giai đoạn sau. Thời gian cho tập luyện tiếng nói phải là 40-100 giờ trong 3 tháng đầu tiên.
Sự hồi phục thường cơ thể chỉ có ở những bệnh nhân có tổn thương mức độ trung bình. Với những bệnh nhân bị tổn thương mức độ nặng thì sự hồi phục gần như là không có. Với những bệnh nhân bị liệt nửa người, phải tập luyện những động tác hỗ trợ, như tự chuyển từ giường qua xe lăn hoặc tự di chuyển bằng kỹ năng dùng một tay. Sự tập luyện tích cực với cường độ cao 16 giờ hoặc hơn mỗi tuần có tác dụng hồi phục tốt hơn hẳn những bệnh nhân chỉ tập luyện vài giờ mỗi tuần.
Nên tập luyện sớm tay ngay khi tay có thể tự di chuyển được chút ít. Nếu như tay không di chuyển được trong vòng 6 tuần đầu thì hầu như sẽ không thể hồi phục được. Nên tập tay 3-6 giờ một ngày trong khoảng 3-6 tuần sau tai biến. Việc dùng điện châm có thể giúp cho bệnh nhân tăng được lực co cơ, hỗ trợ động tác duỗi và gấp tay. Tuy nhiên, nếu chỉ châm cứu đơn thuần thì khả năng cải thiện ít hơn.
Trong tai biến mạch máu não, liệt được chia ra liệt cứng và liệt mềm. Đa phần các bệnh nhân là liệt cứng, chỉ một số nhỏ bệnh nhân có liệt mềm. Những bệnh nhân liệt mềm thường bị tàn tật nhiều hơn do tay liệt mềm khó sử dụng được. Trong khi đó, những bệnh nhân liệt cứng có thể sử dụng được tay và chân nhiều hơn cho các động tác.
Tự đi bộ là mong muốn của tất cả các bệnh nhân tai biến mạch máu não. Khi đang nằm viện, nếu bệnh nhân đã có thể co chân lại được, phải tập đi từng bước. Có thể cho tập đi từng đoạn ngắn dưới nạng hoặc được người trợ giúp. Để hồi phục khả năng đi bộ, thậm chí ngay cả đoạn ngắn, cần phải có tập luyện. Mỗi bệnh nhân phải có ít nhất 15 phút mỗi ngày tập cho đi bộ. Dù tập sau 3 tháng, thậm chí cả sau một năm thì vẫn có cải thiện rõ ràng. Tuy nhiên, nếu tập sớm thì sẽ hồi phục tốt hơn.
3. Vệ sinh cá nhân
Việc vệ sinh của người bị liệt hoàn toàn bị phụ thuộc vào người chăm sóc. Vì vậy, người nhà cần chú ý tắm rửa, đánh răng hàng ngày, gội đầu tuần 1- 2 lần cho bệnh nhân hoặc chăm sóc dựa theo thói quen hàng ngày của người bệnh.
Bệnh nhân liệt nửa người bị ảnh hưởng dây thần kinh điều khiển hoạt động của cơ tròn nên không tự chủ được việc đại tiểu tiện của mình. Vì vậy họ thường bị viêm đường tiết niệu. Cách xử lý tốt nhất là với bệnh nhân nữ nên đóng bỉm, lót giấy thấm, bệnh nhân nam nên dùng ống tiểu. Vệ sinh cẩn thận và lau khô cho bệnh nhân sau khi đại tiểu tiện giúp bệnh nhân cảm thấy dễ chịu, chống lại viêm nhiễm đường tiết niệu.
4. Chăm sóc hàng ngày
Do người bệnh phải ăn, nằm và sinh hoạt trên giường 24/24 nên ga gối thường bẩn hơn bình thường, điều này sẽ làm họ khó chịu nếu không được thay. Do vậy cần phải thường xuyên thay ga giường cho người bệnh.
Phòng riêng của bệnh nhân nên là nơi khô ráo, thoáng khí, trong tầm mắt người nhà để dễ dàng theo dõi và chăm sóc.
Thường xuyên cắt móng tay, móng chân, đối với bệnh nhân nam phải cạo râu, nữ cần được vệ sinh, rửa mặt hàng ngày. Khi vệ sinh cho bệnh nhân người nhà nên nói chuyện, động viên tinh thần, khích lệ người bệnh cố gắng trong điều trị bệnh.
5. Đề phòng biến chứng loét da khi nằm lâu do liệt nửa người
Bệnh nhân liệt nửa người rất dễ bị loét da nếu nằm lâu quá 2 giờ ở một tư thế, vì vậy người nhà cần chú ý thay đổi cách nằm cho bệnh nhân 2h/lần. Lót chỗ nằm cho người bệnh bằng vải mền, mịn, đệm dành cho bệnh nhân nên dùng đệm nước hoặc đệm hơi.
>>>Xem thêm…: Vì sao phụ nữ sau khi sinh lại dễ bị bệnh trầm cảm
Để phòng biến chứng liệt nửa người, khi có vết loét người nhà nên rửa ngay với nước muối sinh lý, lau khô và băng vết thương.